ซ่อมย่านX1มิเตอร์เข็มSANWA-YX361TR

ซ่อมย่านX1มิเตอร์เข็มSANWA-YX361TR

16/5/2557 SONGCHAI PRAPATRUNGSEE

ซ่อมย่านX1มิเตอร์เข็มSANWA-YX361TR

ทดลองโดยการตั้งย่านวัดX1

เอาสายวัดสีแดงและสีดำ

แหย่เข้าไปในปลั๊กไฟAC 220V

มีเสียงดังปุ๊กไฟแลปเข็มไม่ขึ้น

เสร็จแล้วเอาสายวัดสีแดงและสีดำ

ออกมาจากปลั๊กไฟAC 220V

จากนั้นเอาสายวัดสีแดงกับสีดำแตะกัน

ปรากฏว่าเข็มไม่ขึ้นแสดงว่าฟิวส์ขาด

ลำดับเหตุการณ์ตอนขาด

ก่อนอื่นต้องมารู้จักธรรมชาติของไฟก่อน

ไฟจะไหลไปที่ความต้านทานต่ำกว่า

จนกว่าจะได้กระแส

ตามที่ความต้านทานต่ำจำกัดกระแสไว้หรืออิ่มก่อน

ไฟจึงสามารถไหลไปที่ความต้านทานสูงกว่าได้

ไฟAC 220V (ไม่คำนึงขั้ว)

เข้าสายวัดสีดำผ่านRค่า19โอมห์

ผ่านเข้าซีเลคเตอร์ย่านX1

ออกซีเลคเตอร์

ผ่านเข้าขั้ว+ออกขั้วลบถ่าน3โวลท์

ผ่านฟิวส์ออกสายวัดสีแดงครบวงจร

ในกรณีนี้ไฟAC 220V ผ่านRค่า19โอมห์

ผ่านถ่าน3โวลท์ ผ่านฟิวส์250V/0.5A

ถ่าน3โวลท์ไม่มีสิทธิ์เสีย

เพราะฟิวส์กับRค่า19โอมห์จะขาดก่อนที่ถ่านจะพัง

สาเหตุที่ฟิวส์ขาดเพราะกระแสไหลเกิน0.5A

ทำให้เกิดความร้อนสูงจนไหม้ขาด

ส่วนRค่า19โอมห์ก็เช่นกัน

ถ้าเกิดความร้อนถึงจุดหนึ่งจะขาดหรือยืดค่า

แต่ในSANWA-YX361TRของแท้จะมีอีก1เส้นทาง

ที่ต้องควรรู้ในกรณีที่ซ่อมแล้วย่านวัดโอมห์ X1

ซีโร่โอมห์แล้วเข็มไม่ขึ้น

นั่นเป็นเพราะไดโอดที่ทำหน้าที่โปรเทคชอต

ถ้าไดโอดโปรเทคชอต

เวลาซีโร่โอมห์(เอาสายดำแดงแตะกัน)

ก็เท่ากับเอาถ่าน3โวลท์ขั้ว+กับขั้ว-ชอตกันนั่นเอง

ทำให้ไฟถ่าน3โวลท์เหลือ0โวลท์

ดังนั้นเวลาซีโร่โอมห์เข็มมิเตอร์จึงไม่ขึ้น

หรือขึ้นเล็กน้อย

ลองวัดกระแสที่สายแดงและสายดำ

ของมิเตอร์เข็มได้ประมาณ.0.84A

ถ่าน3โวลท์ที่ใช้จ่ายกระแสสูงสุดที่0โวลท์3A

แต่มีโอมห์จากฟิวส์และไดโอดโปรเทคที่ชอต

และถ่านก็ใช้ไปบ้างแล้วเลยเหลือแค่0.84A

เส้นทางเริ่มที่

ไฟACเข้าสายวัดสีดำก็จะวิ่งไปที่ความต้านทานต่ำกว่าก่อน

ในกรณีที่Rค่า19โอมห่ยืดหรือขาดไปแล้ว

ไดโอดโปรเทคจึงมีความต้านทานต่ำกว่า

ไฟACจึงผ่านไดโอดโปรเทค

ผ่านเข้าซีเลคเตอร์แล้วออกซีเลคเตอร์

ผ่านเข้าขั้ว+ออกขั้วลบถ่าน3โวลท์

ผ่านฟิวส์ออกสายวัดสีแดงครบวงจร

ทำให้ไดโอดโปรเทคชอตจากนั้นฟิวส์ก็ขาด

ในส่วนไดโอดโปรเทคจะมีความต้านทาน

มากกว่า19โอมห์ดังนั้นไดโอดโปรเทคจึงไม่ค่อยเสีย

เพราะไฟจะวิ่งเข้าไปที่Rค่า19โอมห์ที่ต่ำกว่าแทน

แล้วฟิวส์250V/0.5Aก็จะขาดก่อน

ทำให้ไฟACไม่สามารถเข้าไปได้อีกต่อไป

ไดโอดโปรเทคจึงไม่เสีย

แต่ในกรณีที่ใช้ฟิวส์สูงกว่า0.5A

ไดโอดโปรเทคก็มีสิทธิ์เสียสูงขึ้น

เพราะระยะเวลาในการขาดของฟิวส์จะนานขึ้น

ทำให้ไดโอดโปรเทคเสียร่วมด้วย

แต่ถ้าใช้ไดโอดโปรเทคเป็นเบอร์4148

ก็จะเสียร่วมด้วยกับRค่า19โอมห์

ถึงแม้จะใช้ฟิวส์250V/0.5AแบบมีCEรับรองก็ตาม

เพราะไดโอดเบอร์4148จะเปราะบางกว่า

ตัวสีดำที่ติดมากับมิเตอร์

ถอดด้านหลังมิเตอร์เข็มออก

เอามิเตอร์เข็มหรือดิจิตอลก็ได้มาวัดในวงจรที่ชอต

วัดขณะอุปกรณ์อยู่ในวงจร

1.วัดฟิวส์250V/0.5A ถ้าได้ประมาณ2.2โอมห์ไม่ขาด

ในกรณีนี้วัดโอมห์ไม่ขึ้นแสดงว่าขาดแล้ว

2.วัดRค่า19โอมห์2Wที่ต่ออยู่กับตำแหน่งย่านวัดX1

ถ้าวัดได้ประมาณ19โอมห์ไม่ขาด

ถ้าวัดได้50โอมห์แสดงว่ายืดหรือขาดแล้ว

ในการทดลองใช้ฟิวส์250V/0.5AแบบมีCEรับรอง

แล้วลองวัดไฟAC 220Vที่ย่านวัดX1

บางครั้งRค่า19โอมห์2Wไม่เสียบางครั้งเสีย

แต่ถ้าใช้Rค่า19โอมห์ครึ่งวัตต์

Rค่า19โอมห์จะขาดตลอด

3.วัดไดโอดโปรเทคจะเป็นตัวสีดำ

และมีสัญญลักษณ์บอกว่าเป็นไดโอด

ถ้าวัดแล้วได้ประมาณ0โอมห์แสดงว่าชอตเสียแล้ว

ให้เปลี่ยนเอาไดโอดเบอร์4148ใส่เข้าไปแทน

แต่ต้องใส่ให้ถูกขั้วเท่านี้ก็ใช้ได้แล้ว

แต่ไดโอด4148จะเปราะบางกว่าไดโอด

ตัวสีดำของเดิมที่อยู่ในเครื่อง

ดังนั้นเมื่อลองวัดไฟAC 220Vด้วยย่านวัดX1อีก

ก็จะเสียไดโอด4148ร่วมด้วยทุกครั้ง

เสียลักษณะชอต

คราวนี้มาลองคิดค่าวัตต์ของRค่า19โอมห์

ย่านวัด X1จะจ่ายโวลท์ออกมา3โวลท์

ผ่านRค่า19โอมห์

กระแสจะออกมาประมาณ 150MA

คิดได้จากสูตร I = V / R

3V / 19โอมห์ = 157.89mA

แต่กระแสจะออกมาไม่ถึง 157.89mA

เพราะเมื่อมีการใช้กระแสโวลท์ก็จะตกลง

ยิ่งใช้กระแสมากก็ยิ่งโวลท์ตกลงมาก

แสดงว่าRค่า19โอมห์ตัวนี้จะต้องใช้กี่วัตต์

สูตรหาค่าวัตต์ P = V * I

3V * 150MA = 450MW

ตามความจริงต้องเผื่ออย่างน้อยอีก1เท่าตัว

แต่ใช้แค่500MWเปรียบเสมือนไม่ได้เผื่อ

ค่านี้ก็เหลือเฟือแล้วเพราะ

เราใช้แค่ซีโร่โอมห์ให้เข็มขึ้นอยู่เลข0 แค่แป๊ปเดียว

จึงไม่เกิดความร้อนที่ตัวRจนทำให้Rยืดหรือขาดได้

ดังนั้นRที่จะเปลี่ยนคือRค่า19โอมห์0.5Wก็พอแล้ว

สีของRค่า19โอมห์ คือ 5แถบสี

น้ำตาล ขาว ดำ ทอง น้ำตาล

น้ำตาล = 1

ขาว = 9

ดำ = 0

ทอง = คูณด้วย0.1

น้ำตาลตัวหลังสุด = ค่าความผิดพลาด1%

น้ำตาล ขาว ดำ = 190

ทอง=คูณด้วย0.1 หรือเลื่อนจุดทศนิยมลดลง1จุด

=190*0.1=19โอมห์

น้ำตาลตัวหลังสุด คือ ค่าความผิดพลาด1%

=Rตัวนี้ค่า 19โอมห์ ผิดพลาด1%

=19/100*1% = ความคลาดเคลื่อน 0.19

=ค่าขึ้นได้0.19 ลงได้0.19

หมายความว่าRตัวนี้

จะอยู่ในช่วง 18.81โอมห์ ~ 19.19โอมห์

ถ้าหาRค่า19โอมห์ไม่ได้ให้ใช้

Rค่า18โอมห์อนุกรมกับRค่า1โอมห์=19โอมห์

หรือRค่า20โอมห์ขนานกับ390โอมห์=19.02โอมห์

หลังจากได้Rมาแล้ว

ให้เอามิเตอร์ดิจิตอลวัดค่าความต้านทาน

ถ้าอยู่ในช่วง 18.81โอมห์ ~ 19.19โอมห์

ก็ใช้ได้แล้ว

เสร็จแล้วลองวัดโอมห์

ย่าน X1ค่าเที่ยงตรงเหมือนเดิม